Badania konserwatorskie są pierwszym, niezbędnym etapem pracy przy obiekcie zabytkowym, bez którego nie jest możliwe prawidłowe przeprowadzenie prac konserwatorskich.
Mają one na celu rozpoznanie historii zabytku, ustalenie jego pierwotnej formy i kolorystyki. W trakcie badań ustalane są także zastosowane materiały i technologii, diagnozuje się stan zachowania zabytku. Efektem badań konserwatorskich jest opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich.
Na badania konserwatorskie składają się badania odkrywkowe, badania stratygraficzne, kwerendy archiwalne, analizy pigmentów, spoiw i składu zapraw, oceny mykologiczne i inne w zależności od potrzeb.
W odniesieniu do zabytków architektury badania konserwatorskie obejmują zazwyczaj wykonanie odkrywek stratygraficznych, pobranie próbek, wykonanie naszlifów poprzez zatopienie próbek w żywicy i zeszlifowanie w celu ustalenia chronologii warstw, badania laboratoryjne (analizy pigmentów, spoiw, zapraw) oraz badania archiwalne (projekty, plany, archiwalne fotografie).
ZNACZENIE BADAŃ KONSERWATORSKICH
Zestawienie uzyskanych wyników wszystkich metod badawczych (zastosowanych w zależności od potrzeb danego zabytku) umożliwia ocenę pełną stanu zachowania zabytku, określenie zastosowanych w nim pierwotnie materiałów i technologii, określenie materiałów wtórnych, ustalenie pierwotnej formy i kolorystyki. Taka kompleksowa analiza pozwala na dobór właściwej technologii oraz dobranie najlepszych materiałów do przeprowadzenia późniejszych prac konserwatorskich.